រឿងប្រាសាទអង្គរវត្ត - រឿងនិទានខ្មែរ | Khmer Legends on the Building of Angkor

កាលពីពុទ្ធសករាជ ៦០០ មានបុរសចិនម្នាក់ឈ្មោះ លឹម សេង នៅក្នុងត្រសៀង ហៃ (ប្រទេសចិន)។ អាយុប្រមាណ ៥០ ឆ្នាំ ជាមនុស្សកម្សត់ទុគ៌តណាស់។ គាត់បានបំណុលគេតម្រូវឲ្យគាត់កាប់ឆ្ការព្រៃមួយកន្លែង នៅក្បែរមាត់ទន្លេ ដើម្បីដាំដំណាំ ។ តា លឹម សេង តែងបេះផលដំណាំជារៀងរាល់ថ្ងៃ។

ថ្ងៃមួយ, មាននាងទេពធីតា ៥ នាក់ មកឯប្រាសាទព្រះឥន្ទ្របានហោះមករត់ប្រលែងគ្នាលេងឋានក្រោម។ ទេពធីតាម្នាក់ឈ្មោះនាង ទិព្វសុតាចន្ទ ក៏បានបេះផ្ការបស់តា លឹម សេង ៦ ទង ។ ចំណែកទេពធីតាឯទៀត បានដើរលេងពាសពេញក្នុងសួនច្បារនោះដែរ តែឥតបានកាច់ផ្កាលេងទេ។

លុះត្រឡប់ទៅដល់ឋានទេវតាវិញ ក៏បានព្រះឥន្ទ្ររឿងនាងទិព្វសុតាច័ន្ទ លួចបេះផ្កាគេ ។ ព្រះឥន្ទ្រក៏ទ្រង់សួរទៅនាង ហើយផ្ដន្ទាទោសថា ” ត្រូវឲ្យចុះមកឋានកណ្ដាលជាមួយមនុស្សលោក ចំនួន ៦ ឆ្នាំ នឹងត្រូវជាប្រពន្ធតា លឹម សេង ” ។

នាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ ខ្មាសគេណាស់ ក៏ហោះចុះមកឋានក្រោមជួបនឹងតា លឹម សេង ហើយនាងនិយាយប្រាប់គាត់ថា ” នាងលួចបេះផ្កាគាត់ ៦ ទង ឥឡូវព្រះឥន្ទ្រដាក់ទោស ឲ្យនាងចុះមកធ្វើជាប្រពន្ធគាត់ចំនួន ៦ ឆ្នាំ ” ។ តា លឹម សេង ឆ្លើយថា ​“ខ្ញុំក្រណាស់ ខ្ញុំពុំអាចទទួលនាងធ្វើជាប្រពន្ធបានទេ ព្រោះចៅហ្វាយខ្ញុំចិត្តអាក្រក់ណាស់ គាត់ឲ្យបាយខ្ញុំទទួលទាន គ្រាន់តែឲ្យរស់តែមួយខ្លួន ” ។

នាងទេពធីតាឆ្លើយថា ” យ៉ាងម៉េចក៏ដោយ ចាំខ្ញុំជួយលោកតា ខ្ញុំនឹងបង្រៀនវិជ្ជាសិល្បៈ ដែលគ្មាននរណាចេះ ដល់លោកតា បើលោកតាមិនព្រមទទួលខ្ញុំធ្វើជាប្រពន្ធ តើធ្វើម្ដេចខ្ញុំនឹងបានទទួលទណ្ឌកម្មតាមការវិន័យនៃព្រះឥន្ទ្រ, សូមលោកតាអាណិត ខ្ញុំផង ” ។

តា លឹម សេង ក៏ព្រមទទួលនាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ មកនៅជាមួយនឹងគាត់ ។ គាត់ពេញចិត្តនឹងទេពធីតានេះណាស់ ព្រោះជាស្ត្រីមានរូបសម្បត្តិល្អលើសស្ត្រីនានា មិនយូរប៉ុន្មានគាត់ក៏មានសេចក្ដីស្នេហាលើរូបនាង ។ នាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ កាលបើបាននៅជាមួយតា លឹម សេង យូរមកនាងសង្កេតឃើញសេចក្ដីលំបាកវេទនារបស់តា នឹងចិត្តស្មោះត្រង់របស់គាត់ មានចិត្តអាណិតតាជាខ្លាំង ទើបនាងសួរគាត់ថា ” លោកតាបានខ្ចីលុយគេប៉ុន្មាន ? លោកតាខ្ចីគេតែ ៦ ណែន ដូច្នេះ លោកតានឹងត្រូវនៅបម្រើគេតែម្នាក់ឯងទេ ឥឡូវនេះសូមលោកតាទៅខ្ចីឲ្យបាន ៤ ណែនថែមទៀត? ទើបចៅអាចរស់នៅជាមួយលោកតាផង លុយដែលនឹងទៅខ្ចីគេថែមទៀតនោះ យើងនឹងយកមកចាយវាយប្រើការឲ្យបានផលប្រយោជន៍ច្រើន ” ។

លឹម សេង ក៏ទៅខ្ចីលុយពីម្ចាស់បំណុលខ្លួនបាន ៤ ណែន ទៀតយកមកឲ្យនាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ ។ នាងក៏សុំឲ្យលោកតាយកប្រាក់ទាំង ៤ ណែន នោះទៅទិញសូត្រយកមកនាង ។ នាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ ក៏រវៃសូត្រនោះ ហើយត្បាញជាសំពត់ផ្សេងៗ មានសំពត់បាក់ជារូបស្លឹកឈើ រូបសត្វ និងជារូបគំនូរផ្សេងៗ ទៀតជាច្រើនរាប់មិនអស់ ។ នាងត្បាញសំពត់ល្អៗណាស់ ដែលសម័យនោះគ្មាននរណាធ្វើបានដូចនាងឡើយ។

ប្រហែលមួយឆ្នាំក្រោយមក នាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ បានបុត្រប្រុសម្នាក់ ។ ទារកនេះវាជាក្មេងពុំចេះនៅស្ងៀមមួយស្របក់ណាសោះឡើយ ។ អាស្រ័យហេតុដូច្នេះ ទើបម្ដាយដាក់ឈ្មោះថា ព្រះពិស្ណុការ។

លុះកុមារមានវ័យចំនួន ៥ ឆ្នាំ នាង ទិព្វសុតាច័ន្ទ ក៏ត្រូវផុតកំណត់ ៦ ឆ្នាំ ដែលព្រះឥន្ទ្របានផ្ដន្ទាទោសតម្រូវទៅវិញ។ ដូច្នេះ ដើម្បីរំឭករឿងនោះដល់តា នាងក៏បេះផ្កាចំនួន ៦ទង យកទៅដាក់នៅលើខ្នើយដេករួចក៏ហោះទៅកាន់ឋានព្រះឥន្ទ្រវិញ ។

លុះដល់ពេលបាយ តាលឹម សេង ដោយមានសេចក្ដីងឿងឆ្ងល់នឹងមិនឃើញប្រពន្ធចេញមកបរិភោគបាយ ក៏ចូលទៅក្នុងបន្ទប់ ប៉ុន្តែបានឃើញតែផ្កាចំនួន ៦ ប៉ុណ្ណោះនៅលើខ្នើយ ។

នៅក្នុងព្រះរាជអាណាចក្រកម្ពុជា ព្រះបាទប្រទេសរាជទ្រង់សោយព្រះទិវង្គតទៅ ព្រះអង្គឥតមានព្រះរាជបុត្រាបុត្រី ១ អង្គណា ដើម្បីសោយរាជស្នងព្រះអង្គឡើយ ព្រះថោងក៏ផុតរលត់ត្រឹមនេះ ។ មាននៅសល់តែ ក្រុងហ៊ូវ និង ក្រាយហ៊ូវ ដែលជាអ្នកជាប់ព្រះលោហិតក្សត្រ ។ 

នៅក្នុងប្រទេសក៏មានការប្រជុំគណៈរដ្ឋមន្ត្រី ​“ព្រះរាជាណាចក្រយើង ពុំទាន់មានព្រះមហាក្សត្រគ្រងរាជ្យនៅឡើយទេ ” ដូច្នេះត្រូវបញ្ចេញដំរីមក ហើយបួងសួងដល់ទេវតា សូមឲ្យនាំដំរីចេញទៅលត់ជង្គង់ជាមួយបុរសណាម្នាក់ដែលអាចអង្គុយលើរាជបល្ល័ង្កបាន ហើយសូមឲ្យដំរីលើកបុរសនោះដាក់លើក្បាលនាំមកទីនេះ ដើម្បីយើងនឹងរៀបធ្វើព្រះរាជពិធីអភិសេក ឲ្យបុរសនោះឡើងសោយរាជ្យក្នុងព្រះនគរ ។

ក្រុងហ៊ូវ និង ក្រាយហ៊ូវ មានសេចក្ដីអាក់អន់ព្រះទ័យមិនព្រមចុះចូលព្រះមហាក្សត្រថ្មីក៏បានរត់ទៅនៅឯស្រុកបាកាន ខេត្តពោធិ៍សាត់ ហើយទ្រង់បានសង់ប្រាសាទមួយនៅទីនោះ ។

ដំណាលពីព្រះឥន្ទ្រាធិរាជ ទ្រង់សង្កេតឃើញព្រះអគ្គមហេសីនៃព្រះមហាក្សត្រថ្មី ពុំទាន់មានព្រះរាជបុត្រានៅឡើយ ក៏ទ្រង់ព្រះចិន្ដាថា ​“យើងនឹងផ្ដល់ព្រះរាជបុត្រមួយអង្គដល់ព្រះនាងវង ព្រះរាជបុត្រនេះមានសញ្ជាតិជាជាព្រះឥន្ទ្រសុទ្ធ ដើម្បីឲ្យជាប់ជាព្រះញាតិវង្សសោយរាជ្យក្នុងប្រទេសខ្មែរជានិរន្តរតទៅ ” ។

សូមដំណាលពីព្រះវិស្ណុវិញខំរត់រកម្ដាយគ្រប់ច្រកល្ហកអស់។ កុមារក៏កើតទុក្ខទើបថ្ងៃមួយសួរឪពុកថា ” ម្ដាយខ្ញុំជាអ្វី ? 

ឪពុកឆ្លើយថា”ម្ដាយកូនឯងជាទេពធីតា នាងត្រូវមកនៅក្នុងឋានមនុស្សយើងនេះតែត្រឹម៦ឆ្នាំទេឥឡូវនាងត្រឡប់ទៅវិញ

ព្រះពិស្ណុការបានធ្វើ ដំណើរចេញទៅព្រៃបេះផ្លែធ្វើជាអាហារ ។ ប៉ុន្តែដោយហេតុកុមារនេះមានវាសនា ល្អថ្ងៃមួយពួកទេពធីតាបានមកលេងនៅលើភ្នំមួយ ទេពធីតាទាំងនោះមានទិព្វសុតាច័ន្ទមួយផងកំពុងនាំគ្នាដើរ កាច់ផ្កាតាមដងព្រៃ។

ព្រះពិស្ណុការក៏រត់ចេញសំដៅទៅទីកន្លែងដែលនាងទេពធីតាទាំងនោះកំពុងលេង ។ ទេពធីតាទាំងឡាយកាលបើឃើញ មនុស្សលោកក៏ភ្ញាក់ផ្អើល ហោះទៅអស់នៅសល់តែទិព្វសុតាច័ន្ទ ព្រះពិស្ណុការក៏រត់ទៅចាប់ឱបម្តាយយ៉ាងស្និទ្ធស្នាល 

សូមអង្វរម៉ែឲ្យត្រឡប់ទៅវិញជាមួយ ។

ព្រះពិស្ណុការបានយកព្រះខ័នដែលទើបនឹងធ្វើហើយនោះយកទៅថ្វាយ ព្រះ កេតុមាលា ។ ព្រះ កេតុមាលា កាលបើទ្រង់ទតឃើញទំហំ ព្រះខ័ន ក៏ទ្រង់ព្រះពិរោធខ្លាំងព្រមទាំងទ្រង់បានបន្ទោសព្រះពិស្ណុការថា ” អ្នកឯងលួចដែកយើងយកទៅប្រើជាប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន”។ ព្រះពិស្ណុការក៏ ច្រឡោតតូងតាងដែរ ហើយឆ្លើយថា ​“ខ្ញុំលែងនៅប្រទេសកម្ពុជាទៀតហើយ ខ្ញុំនឹងត្រឡប់ទៅ នៅឯប្រទេសចិនវិញ ” ។

ព្រះពិស្ណុការដើរចេញ ទៅគេក៏សង្កេតឃើញក្ដារដាច់ជាពីរ ដោយ អំណាចមុខ ព្រះ ខ័ន ដែលព្រះពិស្ណុការបាន អូស ពីលើ ។ ព្រះកេតុមាលាទ្រង់ទតឃើញ ដូច្នោះក៏ត្រាស់បង្គាប់ឲ្យគេរត់តាម ហៅ ព្រះ ពិស្ណុការវិញ ។ ប៉ុន្តែព្រះពិស្ណុការ មិនមកវិញហើយគ្រវែងចោល ព្រះ ខ័ន ទៅកណ្ដាលទន្លេសាប រួចចុះ សំពៅបើកក្ដោងទៅស្រុកចិនដែលជាស្រុកកំណើតរបស់គាត់ទៅ ។

នេះហើយជារឿងព្រះពិស្ណុការដែលមនុស្សភាគតិចណាស់បានដឹងហើយ ដោយសារតែមានរឿងព្រេងនេះ បានជាមនុស្សគេជឿថាប្រាសាទអង្គរជាស្នាដៃទេវតាសាង ។

រឿងប្រាសាទអង្គរវត្ត អ្នកនិពន្ធចង់និយាយអំពីរឿងរ៉ាវដ៍យូរលង់ណាស់មកហើយនិយាយពីព្រះឥន្រ្តមនុស្សលោកព្រះពិស្នុកានិងស្តេចព្រះកេតុមាលាផងដែរ។

In the year 600 of the Buddhist era, there was a Chinese man named Lim Seng in Shanghai (China), a very poor farmer of about 50 years of age who was in debt and was required to clear a forest near the river to grow crops, laboring every day.

One day, five angels came to the temple of Indra and flew to play on the earth. One of them, named Tep Sotachan, picked six flowers from Lim Seng’s land. The other angels wandered around the garden but did not pick any flower.

When they went back to the abode of the deities, Indra heard that Tep Sotachan had stolen someone’s flowers, summoned her and convicted her ​“to go down to the place of human beings for six years and be the wife of Lim Seng.”

Tep Sotachan was so embarrassed that she flew down to meet Lim Seng and told him that ​“having stolen six flowers from you, Indra has sentenced me to come here and be your wife for six years.” Lim Seng replied, ​“I am very poor. I can not accept you as my wife because my master is very mean, he gave me food just for me alone.” She replied: ​“Nevertheless, let me help you. I will teach you arts that no one knows. If you do not accept me as your wife, how can I be punished according to the rules of Indra? Please have mercy on me.”

So, Lim Seng accepted Tep Sotachan, and he soon fall in love with her because the angel was more beautiful than any other woman. After being with him for a long time, she noticed his suffering and his honesty. Feeling compassion, she asked him: ​“How much did you borrow?” 

He had borrowed only six nens, and she convinced him to borrow four more so she could live with him, and get more benefits. Lim Seng borrowed 4 more nens from his creditors and gave them to Tep Sotachan, but she asked him to go buy silk for her with that money. Tep Sotachan then weaved the silk and made various skirts, with motifs in the form of leaves, animals, and more. She weaved so beautifully that no one could compare to her skills.

Around a year later, Tep Sotachan gave birth to a son. The baby could never stay quiet, and that is why his mother named him Preah Pisnuka.

When the child was five years old, Tep Sotachan realized that her time had come to fly back, so picked six flowers, placed them on a bed pillow and flew to Indra. When it was time to eat, Lim Seng was surprised not to see his wife, so he went into the room and only six flowers on the pillow.

In the Kingdom of Cambodia, the King of the Kingdom died. He did not have a son or a daughter to succeed him. Preah Thong had just passed away. Only Krong Hov and Kray Hov were left with royal blood. At a cabinet meeting, it was said: ​“Our Kingdom does not yet have a King, so release the elephant, come and pray to the angels to bring the elephant out and kneel down before a man who can sit on the throne, then the elephant shall bring that man here so that we can prepare for the royal wedding ceremony for the man to reign over the kingdom.”

Krong Hov and Kray Hov were displeased with the new king. They flew to Bakan, Pursat province, and they built a temple there.

From his palace, Indra the Emperor noticed that the new king’s wife was still childless, so he thought: ​“We will give a son to Princess Vong, this son will belong to Indra, a relative in the royal family of eternal Cambodia.”

At that time, Preah Pisnuka looked everywhere for his mother, he was sad and asked his father one day: ​“What with my mother?” His father replied, ​“your mother is a angel, she had to come to this human world for only six years, and now she had to go back.” 

Preah Pisnuka went to the forest to pick fruit for food. But this child had a destiny, and one day the Devas went to visit a mountain. All the angels also have a Tep Sotachan who is cutting flowers in the forest. Preah Pisnuka ran to the place where the Devas were playing. All the angels were surprised when they saw human beings and they flew away, only Tep Sotachan stayed. Preah Pisnuka ran to his mother, hugged her dearly and pleaded: ​“Please, mother, come back with me.”

Then, Preah Pisnuka took [the temple of] Preah Khan that he had make and gave it to the King Preah Ketomealea. Preah Ketomealea, when he saw the size of Preah Khan, was very angry and rebuked Preah Pisnuka: ​“You steal our metal and use it for your benefits!” Preah Pisnuka also protested and replied: ​“I will not stay any longer in Cambodia and I will return to China.” 

Preah Pisnouka walked away and they saw the board split in two under the power of Preah Khan, which Preah Pisnuka had dragged over. At this sight, Preah Ketomealea let people call Preah Pisnouka back. But Preah Pisnouka did not return, he threw Preah Khan into the middle of the Tonle Sap River and sailed to China, his home country. 

This is the story of Preah Pisnuka that very few people know, and because of this legend, the people believe that Angkor is the work of angels.

(Transcription in Khmer and English by Kanha Hul)